Yolcunun davranışları motorun hareketlerini etkileyerek sürüş karakterini değiştirir. Bağımsız, fazladan bir ağırlık olması bunun sebebidir.
Yolcu ani duruşlarda öne doğru hareket ederek kaskların çarpışmasına sebep olduğu gibi sürücünün kollarına da ekstra ağırlık bindirebilir, sürücünün dengesini ve kontrolünü bozabilir.
Yolcunu getirdiği ekstra yük kalkışta daha fazla gaz ve debriyaj deneyimi gerektirebilir.
Fren işlemi etkilenebilir. Daha önceden ve daha fazla basınç uygulamasıyla fren yapmak gerekir.
Arka teker üzerindeki ekstra ağırlık bilhassa ani duruşlarda durma gücü üzerinde arka frenin etkisini artırır.
Yokuş aşağı sürüşlerde frenleme mesafesini uzatır.
Ekstra ağırlık dönüşlerde ekstra dikkat gerektirir.
Dönüş çizgisi etkilenebilir.
Sollamak için daha fazla bir zaman ve mesafe gerekir.
Bilhassa yan rüzgarların etkisi daha belirgin olur.
Motosikletin Etkileneceği Noktalar
Motosikletinize artçı alacaksanız:
Artçı alacak araç, yolculu sürüşe uygun, buna göre üretilmiş tipte bir motosiklet olmalıdır.
Lastik havaları motor kullanım kılavuzuna bakılarak yolculu sürüşe göre ayarlanmalıdır.
Süspansiyon ayarları yolculu sürüşe göre ayarlanmalıdır.
Aynalar yolculu sürüşe göre ayarlanmalıdır.
Tüm bunlar motosikletin el kitapçığına göre yapılırken, yine bu kitapçığa göre verilen azami yük taşıma kapasitesi aşılmamalıdır.
Yolcunun Bilmesi Gerekenler
Artçının virajda sürücünün omzu üzerinden çıkışa bakışına dikkat ediniz.
Yolcu boyunun ayakları pedallara basacak kadar uzun ve yapısı bu işin sorumluluğunu kaldırabilecek seviyede olmalıdır.
Yolcu da mutlaka koruyucu donanımlar giymiş olmalıdır.
Yolcunun da kendi hareketlerinin sürüşü etkileyeceğini ve nasıl davranması gerektiğini bilmesi gereklidir. Bu kurallar:
Sürücünün kalçalarından, dizlerinizle tutunun. Dizlerinizle sürücünün kalçalarına, dengesini bozmadan ve sürüşünü etkilemeden, istediginiz kadar baskı uygulayabilirsiniz. Canını yakmanız da mümkün olmayacaktır, rahat olunuz. Ayrıca bir elinizi beline koyabilirsiniz (sürücüye sarılmayın) yolcu tutamaklarından mutlaka ve her zaman en az bir elle ama hep iki elle tutununuz.
Ayaklarınızı daima pedallar üzerinde basılı tutunuz. Motosiklet durduğu zamanda bile.
El ve ayaklarınızı sıcak ve hareketli parçalardan uzak tutunuz.
Dönüşlerde sürücünün omuzu üzerinden dönüş yönüne bakınız.
Geriye yada ani dönüşler yapmayınız. Bacaklarınızla motosikleti tutarken sağa sola ivmeler vermeyiniz.
Bir engel üzerinden geçilirken pedallar üzerinde bacaklarınız kırık vaziyette hafif yükselerek darbenin bedeninize etkisini azaltabileceğinizi unutmayınız.
Sürücüye abanmadan, mümkün olduğunca yakın oturunuz.
Artçının tutunma noktasına dikkat edin. Dizleriyle sürücünün kalçasından tutunuyor.
Genel Güvenlik Kuralları
Yolcu taşıyabilecek tecrübede değilseniz, yolcu taşımayınız.
Tecrübeniz yeterli ise ama ilk defa yolculu sürüş yapacaksanız önceden yolcu ile birlikte düşük süratlerde trafiğe kapalı uygun bir alanda alıştırmalar yapınız yada bunun eğitimini alınız.
Daima “Araştır”, “Değerlendir” ve “Uygula” işlemini uygulayınız.
Yolcunun sürate ve yatışlara alışması için kendisine zaman tanıyınız. Yani ilk başlarda biraz daha sakin sürünüz.
Sollarken kendinize daha geniş zaman tanıyınız. Ani geçişlere kalkışmayınız. Mesafe yeterince uzun olsun.
Rüzgara karşı hazır olunuz.
Aşırı hızlardan ve yatış açılarından sakınınız.
Yolcu binmeden motosikleti çalıştırınız.
Yan ayağı kaldırıp motosikleti tam desteğe alınca, ön fren sıkılı ayakta iki ayağınızla sağlam bir şekilde yere basılı olarak ve motosikleti bacaklarınızın arasında sıkıca tutulu bir vaziyette iken yolcuya binin komutunu veriniz.
Yolcu binince kask çarpışmalarına hazırlıklı olunuz.
Tam durup motosiketi desteğe aldıktan sonra kendisine vereceğiniz inin komutunu almadan yolcunun inmeye kalkmaması gerektiğini, ayakları pedallarda basılı beklemesi gerektiğini kendisine bildiriniz.
Sonuç
Bu yazı “Artçı Aldığınızda” yazısının devamı ve özetidir. Önce Artçı Aldığınızda yazısını okumanızı tavsiye ederiz.
Motosiklet, artçı kuralları uygulanırsa iki kişi için güvenli bir ulaşım aracı haline gelir. Önemlidir çünkü motosikletimize artçı almak hepimizin bir gün yapacağı bir şey. Fakat motosiklet, artçı ile ayrı bir karaktere kavuşur. Sürüşü, planlaması değişir ve tehlikelidir. Motosiklet artçı kuralları ile güvenli sürülür: artçının yapması gerekenler ve kurallar vardır.
Hem bizim hem de artçımızın güvenliği için önemli noktaları bu yazımıza konu ediyoruz. Uzun bir yazı olacağı için azimle okuyunuz; değecektir.
Motosikletimizde artçı olduğu zaman sorumluluğun büyük bir kısmı biz de olsa da, yolcumuzun da yapması gerekenler vardır. Unutulmamalıdır ki arkamızdaki kişinin hataları bizim hatalarımız kadar ciddi tehlikeler doğuracaktır.
Motosikletimize birisini yolcu olarak aldığımızda yapmamız gerek ilk iş ona gerekli bilgileri vermektir. Beş dakika bile sürmeyecek bu bilgi aktarımı, her ikinizin de güvenli bir sürüşün anahtarıdır; ihmal etmeyiniz. İlk kez bir motosiklete artçı olacakların dışında -ki bu kişilere mutlaka bilgi verilmelidir- hatırlatmak için motosikletçilere de bu bilgileri tekrarlamakta fayda vardır.
O halde izninizle başlayalım, motosiklet artçı kuralları nedir ve artçımıza neler söyleyeceğiz?
Motosikletin Kralı Sürücüdür!
“Bu bir tercih değil, zorunluluktur. Yolcu (artçı) tamamen sürücüye tabidir.”
Motosiklet artçı kuralları önce sürücüyle başlar, bunlar artçıyla değil, sürücüyle ilgili konulardır:
İlk kural, acemilerin artçı almamasıdır. Acemiler özellikle ani hareketleri gerektiren durumlarda ve acil anlarda motosikleti gerektiği şekilde yön-len-di-re-mez-ler. Ve evet sen arkadaşım, sen de yönlendiremezsin.
Anlatacağınız her şeyi nedeniyle aktarın. Bu birçok şeyi baştan çözecektir. Neden öyle yapması gerektiğini bilirse beyni gereklilikleri daha iyi kavrar.
Artçınız sizden fersah fersah ötede bir sürücü de olsa çekinmeyin, sorumluluk her zaman sürücüdedir, anlatın.
Artçının tutunma noktasına dikkat edin. Dizleriyle sürücünün kalçasından tutunuyor.
Motosiklet Artçı Kuralları: Dikkat Edilmesi Gereken Nelerdir?
Motora binmeden önce artçınıza selede nereye oturacağını gösterin. En iyi oturma konumu, size en yakın olacağı konumdur. Bu mümkün olduğunca ileriye doğru demektir. İleride olması ağırlık merkezini ortaya, yani olması gerektiği yere taşır ve ayrıca ikinizin arasına rüzgar girmesine engel olur. Rüzgar hem konforunuzu hem de dengenizi bozacağı için istene bir durum değildir.
Artçınıza peglere (ayaklıklara) ayağının ön kısmıyla (tam olarak ayak parmaklarının bittiği noktanın hemen gerisiyle) basmasını söyleyin. Bilindiği üzere bu yer ayağın pegde durması gereken yeridir. Böylelikle uzun yolculuklarda ayağını pegden ayırmadan hareket ettirebilecek ve rahatlayacak, hem de daha güvenli bir konumda yol alacaktır. Doğru basış o farkında olmadan bacaklarını açmasını da engelleyecektir. Açık bacaklar güvenli değildir, bunu ona mutlaka söyleyin.
Uzun yolculuklarda bacaklarını ara sıra peglerden ayırmadan oynatması gerektiğini söyleyin.
Bozuk zeminli bir geçiş sırasında veya park ederken artçınızdan inmesini isteyebileceğinizi ona anlatın. Sorgulamadan sizin gerekli görmeniz halinde inip binmesi gerektiğini kabul etmelidir.
Eller önemlidir ama çoğu zaman artçı zaten sarılır. Siz dizlerden başlayın.
Yolcu mutlaka dizleriyle de size tutunmalıdır. Elleri kadar bir tutunma gücü yaratacağını ona söyleyin.
Dizleri ile kalçalarınızı sıkabileceğini söyleyin. Kalçalarınız hem yumuşak hem de yüksek basınçta acımayacak bir noktadır. Elleriyle sıkabileceği kadar sıkarsa rahatsız olursunuz ama kalçalarınızı acıtması çok zordur.
Zorlanırsa ellerinden çok dizlerine yüklenmesini söyleyin.
Dizlerle sıkarak sinyal vermek ve sizi uyarmak da elleriyle bir şeyler anlatmaya çalışmasından daha geçerli bir yoldur.
Artçının, asla ama asla (asla hiç bir zaman demektir) iki elini birden bırakmaması gerekir. Duruyor olabilirsiniz, yavaş gidiyor olabilirsiniz. Bunun her artçıya sıkı sıkı tembih edilmesi gerekir. Bazen birden gaz açmak zorunda kalabileceğinizi ona anlatın ki düşerse: “Ben demiştim?” diyebilesiniz! 🙂
Tek veya iki elle arkaya tutunmak geçerli bir yöntem değildir. Birden hızlanma gerekirse güçlü birisi dahi arkadan veya yanda tuttuğu elleriyle motosikletin üzerinde kalamayabilir ve kolaylıkla yere düşebilir.
Artçı iki eliyle sürücünün beline sarılır. Sarılmak sıkmak değildir diye açın bu meseleyi. Ellerini birbirine kilitlemesi iyi bir fikirdir. Ani bir gereklilikte elleri kaymayacaktır kilitlerse. Artçı yorulduğunda ya da sizi rahat ettirmek istediğinde bir elini motorun yanında ya da arkasındaki tutamaklara geçirmesi mümkündür. Bir el belde, bir el yanda ya da arkada tutunmanın bir diğer avantajı da hızlanırken sürücüden, frenleme anında da tutamaktan destek almanın kolaylaşmış olmasıdır.
Hareket etmeden önce artçıdan onay alın. O hazır olduğunu belirtmeden hareket etmeyin.
Işıklarda dururken, mola verildiğine ve hatta motor düşüyorken bile artçının kesinlikle kollarını ve bacaklarını olması gereken yerde tutması ve sürücüye yardım etmeye çalışmaması gerekir. Her halükarda bilhassa ayaklarını ayaklıklardan çekmemesi konusunda artçınızı uyarın (sıcak egzozlar ve yol kenarında ki olası engeller bacaklarını sarkıtan yolcu için ciddi tehlike oluşturabilirler).
Artçınıza kaskın vizörünü nasıl açıp kapatacağını gösterin ve bunu elinde eldiven varken de yapabileceğinden emin olun. Yolculuk sırasında (eğer sizin içinde sakıncası yoksa) sizinle konuşabileceğini ancak vizörünün gözlerini ve yüzünü koruması açısından mümkün mertebe kapalı kalması gerektiğini izah edin. Ancak düşük hızla seyir ederken arada bir onunla konuşmak rahatlatıcı olacaktır (açık vizörden içeri giren bir sinek veya taş artçınızın can havliyle sizi birden bırakmasına sebep olabilir).
Sizin sağa veya sola sapmanızı veya durmanızı istediği takdirde bunu size nasıl anlatabileceğini izah edin. Sağa sapmanızı, sola sapmanızı nasıl anlatacağını, durmanızı gerektiğinde ne yapmasını istediğinizi kararlaştırın.
Motosikletin virajları yatarak alan bir araç olduğunu iyice anlamasını sağlayın. Merkez kaç kuvveti sayesinde, motorun yatık iken düşmediğini ama bunun korunması gereken hassas bir denge olduğunu izah edin.
DİKKAT > Pek çok artçı içgüdüsel olarak viraj alımı sırasında ters tarafa yatarak motoru dengelemeye çalışır. Böyle bir hareketin motosikletin düşmesiyle ve kaza yapmanızla sonuçlanacağını artçının kafasına sokun. Bu en hayati kuraldır. Ters bir harekette dengenizi kaybetmeniz işten bile değildir.
Doğal olarak artçınız da yolu görmek isteyecek ve bu yüzden kafasını sağdan veya soldan çıkartacaktır. Dengenizin bozulmaması için bu konuyada açıklık getirin. Artçınıza kafasını tamamen dışarıya doğru uzatmaktansa omzunuzun üzerinden yola bakmasını söyleyin.
Sağ dönüşlerde sağ omzunuzdan sola dönüşlerde sol omzunuzdan bakması gerekiyor. Böylece hem sizin viraj almanıza yardımı olacaktır hem de gittiğiniz yere baktığından olan bitenden haberi olacaktır.
Artçının virajda bakışını ve sürücünün omzu üzerinden çıkışa bakışına dikkat ediniz.
Motosiklete Nasıl Binilir & İnilir Konusunu Unutmayın
Bu konuyu yolcunuza ayrıca anlatmalısınız. Üşenmeden ve aşağıda dikkatinize sunulduğu gibi anlatın, ayrıntılı ve net.
Motosiklete nasıl bineceğini önce anlatın. Anlattıktan sonra da gösterin.
Motosiklete soldan ve ayaklık açıkken binildiğini unutmayın.
Motosiklete önce sürücü biner.
Bacaklarını sıkıca yere basar. Her ikisini de.
Ayaklık hala açıktır.
Sürücü motosikleti çalıştırır.
Sürücü ön freni sıkar, tercihen motosikleti birinci vitese takar (bunun sebebi ağır bir artçının binmesinde sonra birinci vitese geçmenin denge sorunu yaşatmasıdır).
Artçı, motosiklete binmeden sürücünün omuzuna vurarak bineceğini haber verir.
Artçı pege basarak motora biner (bu şart değildir fakat o yüklenme anını sürücünün hissetmesi iyidir 🙂
Yerleştikten sonra dizleri ya da elleriyle size hareket etmeye hazır olduğunu bildirir.
İnerken, siz ayaklığı açana kadar tutunmaya devam eder.
Ayaklığı açar ve her iki ayağınızı yere sağlam basarsınız.
Başınızı sola çevirerek basacağı yere bakarsınız, o görmeyebilir; mesul sizsiniz.
Ancak şimdi, siz başınızla işaret verdiğinizde sizden ayrılır ve sol omuzunuza vurarak sizi gördüğünü belirtir
Sol taraftan iner.
İndikten sonra yanınıza gelir ki, siz onun indiğini görün.
Sonrası size kalmış! 🙂
Not 1: Bilhassa yüksek motorlarda artçı motorun üzerine binmek için zorluk yaşıyorsa kullanılabilecek bir yöntem daha vardır. Yan veya orta sehpada duran motora artçı sanki kendisi kullanacakmış gibi biner ve sonra selenin arkasına kayar. İnerken de aynı şekilde yapılır. Sürücü motoru yan sehpaya aldıktan sonra iner. Arından da artçı selede öne kayar ve motordan öyle iner.
Artçının sürüş tarzınıza ve motora göre farklı şekillerde tutunması mümkündür.
Not 2: Sportif tur ve süper spor motosikletlerinde farklı bir oturuş vardır. Zira bu motorlarda arka taraf yüksektir ve yolcu öne eğik oturmaktadır. Bu tip motorlarda artçı sürücüye değil depoya (evet depoya) tutunmalıdır. Bu motorlarda frenleme güçlüdür ve artçı depoya tutunarak, aslında elleriyle depoyu yandan sıkıştırarak tutunmaya çalışır. Bu çok yorucudur ve kol gücü ister, bunu unutmayınız.
Ayrıca bu tutunma şeklinde diz – kalça kullanımı da ayrıca önem kazanır.
Son Sözler
Tüm bu anlatımlardan unutmayın ki sadece anlattınız. Yola çıkmadan önce artçınızı alın ve ona deyin ki:
“Şimdi yola çıkıp, bir kaç gaz açma, biraz frenleme yapacağız. Bir iki defa da aniden hızlanacağız. Böylelikle hızlanmayı ve frenlemeyi göreceksin. Dizlerini ve ayaklarını kullanmayı unutma”
Bu şekilde anlattıklarınızın hayata geçmesi için bir kaç kilometre de çok büyük bir yol katetmiş olacaksınız.
“Yola çıktıktan sonra sürücünüzün tavrını ve tepkilerini gözlemleyin. Virajlarda, frenlemede sizi tatmin edece seviyeye gelmeden normal sürüşünüzden daha düşük süratte, daha az yatırarak sürün.”
“Yolcunuz sadece sadece sizin sorumluluğunuzdadır. Onun yapacağı hatalardan da sürücü olarak sizin sorumlu olacağınızı asla aklınızdan çıkarmayın zira;
arkanızda sadece “birisini” değil BİR HAYATI taşıyorsunuz…”
Motosiklet artçı kuralları fazla ayrıntılı mı geldi?
