Hurt Raporu motosiklet kazaları istatistikleri yoluyla motosiklet kazalarının çerçevesini belirlemiş ve önemli noktaları ortaya ilk defa bilimsel raporla ortaya koymuştur.
“HURT Motosiklet Kaza Araştırması” ABD, Kaliforniya Eyaleti’nde Güney Kaliforniya Üniversitesi (USC) tarafından 4000’in üzerinde motosiklet kazası üzerinde yapılan çalışmalar sonucu ortaya çıkmış, 1981’de sonuçlanmış bir rapordur. Motosiklet kazaları ve güvenliği hakkında yapılan en kapsamlı raporlardan birisi HURT Raporudur. H.U.R.T. motosiklet kazalari istatistikleri yoluyla sonuçları tespit etmiş ve günümüzdeki standartlar bu rapora göre oluşmuştur.
HURT Raporu çok önemli çünkü:
“En çok kaza nerelerde, ne zaman, nasıl oluyor?”
gibi çok önemli sorulara cevap veriyor.
Amerika Milli Otoyol Trafik Güvenliği Müsteşarlığı araştırmacısı Harry Hurt, sadece Los Angeles civarında gerçekleşen 900 kazayı bütün yönleri ile incelemiş ve bu araştırmaya önderlik etmiştir.
Aşağıda 700 sayfalık bu raporun, aynı enstitü tarafından 55 ana madde halinde özetlenmiş seklini bulacaksınız.
Hurt Raporu, bütün dünyada motosiklet sürüş güvenliği konusunda önderlik etmiş; bugünkü kurallar, motosiklet – güvenlik donanımı, tasarımları, güvenlik önlemleri ve otomobil – motosiklet sürücü eğitimi bu rapor sayesinde modern şeklini almıştır.
HURT Raporunda Öne Çıkanlar
Motosiklet kazalarına karışanlar ekseriyetle eğitimsiz sürücülerdir. Bunların %92’si motosiklet sürmeyi kendi kendine veya aile veya arkadaş çevresinden öğrenmiş sürücülerdir.
Motosiklet kazalarının:
- %90’ı sürüşün ilk saatinde;
- %50’si ilk 6 dakikası içinde gerçekleşmektedir. İlaveten Minnesota trafik çalışmaları motosiklet kazalarının çoğunun koşuşturma saatlerinde (işe gidiş ve dönüş saatleri) bilhassa akşam çıkışlarında olduğunu göstermiştir.
Zihinsel durum ve zihinsel yoğunlaşma motosiklet sürerken en üst önemdedir. İş, mağaza ya da bir arkadaşınızın evinden çıkışınızın hemen 6 dakika sonrasında zihinsel yoğunlaşmanızı düşünün. Motora binmeden önce odaklanmak için kendinize zaman tanıyın. Yaşamınızı kurtarabilir.
Hurt raporuna göre, tek araçlı kazalarda motosiklet sürücüsünün hataları neredeyse vakaların 2/3’sinde neden olan faktördür. Tipik hata da kaymak ve takiben düşmektir. Sebebi de yanlış frenlemek (aşırı fren basıncı uygulamak) ya da dönüşte fazla hız nedeniyle veya yanlış dönüş açısı seçmek neticesi motoru açmak.
HURT Raporu Motosiklet Kazaları İstatistikleri Genel Bulguları
Aşağıda bulacağınız ana maddeler dışında genel bulgular şu şekildedir.
Motosiklet kazalarının %75i bir başka araçla, genellikle de bir otomobille olmaktadır.
- Bu %75 lik oranın %66’sında otomobil/diğer araç sürücüsünün motosikletin geçiş hakkına tecavüzü söz konusudur.Buradan çıkan sonuç, tüm motosiklet kazalarının %50 sorumluluğu başka araçlara ait olmaktadır.
- En sık duyulan özür “motosikleti hiç görmedim” dir.
- Bir diğer ortak özellik ise, bu kazaya neden olan araç sürücülerinin hemen hiç biri motosiklet ile ömürlerinde ilgilenmemiş kişiler olması.
Özet Maddeleri (HURT Motosiklet Araştırması Bulguları)
Tüm kazalar özel olarak gözlemlenmiş, kaza oluş sekli, yaralanma biçimleri, kaza karakteristikleri incelenmiş ve aşağıdaki şekilde özetlenmiştir:
- Kazaların yaklaşık ¾’ü başka bir araçla çarpışma sonucu meydana gelmekte ve bu araç genellikle bir otomobil olmaktadır.
- Kazaların yaklaşık ¼’ü “tek araç kazası” seklinde oluşmakta, sürücü kontrolünü kaybedip düşmekte, sabit bir cisme çarpmaktadır.
- Kazalarda taşıt arızasının rolü %3 civarında olup lastik patlaması sonucu kontrolü kaybetme şeklinde gözlemlenmiştir.
- Tek başına yapılan kazalarda sürücü hatası 2/3 oranında başrolü oynamaktadır.
Belli başlı hata tipleri:- Viraja aşırı hızda girip, viraj dışına çıkmak,
- Aşırı frenleme ile tekerleklerin bloke edilmesi ve
- virajda fren yapılmasıdır.
- Yol kusurları (çukurlar, düşük banket vb.) kazalarda %2, hayvanlar %1 rol oynamaktadır.
- Başka bir araçla çarpışma seklindeki kazalarda, diğer araç sürücüsü (çoğunlukla otomobil) 2/3 oranında motosikletin geçiş hakkına saygı göstermeyip, onun yolunu kesmektedir.
- Motosiklet ve sürücüsünün yoldaki zayıf görünürlüğü ve farkına varılmaması kazaların başlıca nedenidir. Kazaya neden olan araç sürücüsü motosikletliyi ya hiç görmemiş ya da son anda görmüş ve çok geç kalmış oluyor.
- Kasti olarak motosiklet sürücüsüne seklinde bir kaza ihmal edilecek kadar az düzeydedir.
- En çok karşılaşılan kaza motosiklet düz yolda ilerlerken karşıdan gelen aracın sola dönerek motosikletin yolunu kesmesi sonucunda oluşuyor.
- Kavşaklarda meydana gelen kazalarda karşıdan gelip sola dönerek motosikletin yolunun kesilmesi sonucunda oluşuyor.
- Kazaların %98 inde hava şartlarının hiçbir önemi olmadığı görülmüştür.
- Kazalar çoğunlukla motosikletçinin yola çıkış noktasının yakınlarında cereyan ediyor. Uzun yola çıkanlarda yine dönüşte varis noktasına yaklaşıldığında. Çıkış noktası yakınında alışveriş, arkadaş ziyareti, eğlence vb. amaçlı gezilerde çok görülüyor.
- Motosikletin ya da kazaya karışan araçların parlama, sinirli görünüş ya da başka bir aracın arkasından harekete geçmekte oluşu tüm kazaların neredeyse yarısında etkin olmaktadır.
- Az görünürlük başlıca kritik etken olarak belirlenmiş ve gündüz farların açık tutulması, parlak renkli giysiler, kask ile görünürlüğün artırılmasının kayda değer şekilde kazaları azaltmakta olduğu görülmüştür.
- Yakıt sistemi kaçak ve akıntılarının kaza sonrası hasar meydana gelmesinde %62 oranında rol oynadığı görülmüştür. Bu tur zayıf bağlantı ve yakıt kaçakları yangına yol açmaktadır.
- Ortalama kaza öncesi hız 47.68 km./saat, ortalama kaza anındaki hız 34.4 km./saat olarak tespit edilmiştir. 137 km./saat hızla yapılan 4 kazaya rastlanmıştır.
- Tipik bir motosiklet kazasında olay sürücünün görüş alanı içerisinde olmaktadır. ¾’ün üzerinde bir oranda çarpışmalar sürücünün önündeki 45 derecelik görüş alanı içinde cereyan ediyor.
- Motosikletin karşıdan görünürlüğü sürücü ve motosikleti kazadan uzak tutmak için en önemli faktör olarak bulunmuştur.
- Aracın yetersizliği, arızaları, bakımsızlığı kazalarda nadir olarak rol oynamaktadır.
- En çok kazaya karışma olan yaslar 16-24 arasındadır. 30-50 yaş arasında bu oran kayda değer bir şekilde düşmektedir.
- Motosiklet sürücülerinin %96 gibi büyük bir çoğunluğu erkek olmasına rağmen kadın sürücüler daha çok kaza yapmaktadır.
- İşçi-öğrenci-issiz grubu sürücüler; yönetici, memur, satış görevlisi vb. grubundan daha çok kaza yapmakta.
- Daha önceden trafik cezaları almış, başka kazalara karışmış sürücüler daha çok kaza yapıyor.
- Kaza yapan sürücülerin %92 si teori ya da pratik hiçbir eğitim almamış sürücülerden oluşuyor. Bunlar kendi kendilerine, es-dost tarafından verilen bilgilerle, öğrenmiş bulunuyorlar. Ciddi motosiklet eğitim kursu görenlerin kazaya karışma oranı son derece düşük.
- Kaza yapan motor sürücülerinin yarıdan fazlası 3 yıldan daha fazla tecrübeli olmalarına rağmen bu kaza yaptıkları motora 5 aydan daha az bir suredir binmekteler. Motokros tecrübesi olan sürücülerin kazaya karışma oranı son derece düşük.
- Kazaların büyük kısmında sürüş sırasında yapılması gereken şeylere gerekli dikkatin verilememesi ortak bir faktör olarak bulunmuştur.
- Olumlu kazaların yarısında alkol etken olmuştur. (gerek motor gerek diğer araç sürücüsü).
- Bu kazaların hemen hepsinde motosiklet sürücüleri kazadan sakınma manevralarında başarısızlık göstermektedir. Başlıca problemler arka tekerleği bloke etmek, yeterli güçte fren sıkmamak, gereksiz yere motosikleti düşürmek, kontra viraj tekniğinin (counter steering) bilinmemesi, kıvırmaca (swerving) tekniğinin bilinmemesi.
- Tipik bir motosiklet kazasında, sürücünün kazadan sakınmak için 2 saniye ya da daha az süresi kalmaktadır.
- Yapılan gözlemlerde kayda değer miktarda yolcu taşıyan motosiklet kazasına rastlanmadı.
- Kazaya karışan motosiklet dışındaki araç sürücüleri genellikle 20-29 yaş arasında ya da 65 yaş üstünde bulunmuştur. Bu sürücülerin neredeyse tamamı motosikletin teknik özelliklerine vakıf değildir.
- Büyük hacimli motosikletler daha az kaza yapmakta ama kaza sonuçları daha ağır olmaktadır.
- Motosikletin renginin bu kazalardaki önemi anlaşılmamıştır. Motosikletin boyalı yüzeylerinin karşıdan görünüşünün azlığı dolayısıyla bu faktörün önemli olmadığı sonucuna varılmıştır.
- Kaportalı (grenaj) ve on camlı motosikletler kazalara daha az karışmaktadır. Hem bu motosikletler daha tecrübeli sürücüler tarafından tercih edilmekte, hem de görünürlükleri daha fazladır.
- Kazaya karışan motosiklet sürücülerinin çoğunluğu ehliyetsiz, otomobil ehliyetsiz ve/veya ehliyetleri geri alınmış şahıslar olarak bulunmuştur.
- Chopper olarak modifiye edilmiş motosikletler büyük bir çoğunluğu teşkil etmektedir.
- Bu kazalarda yaralanma oranları şöyledir. Tüm kazalarda hafif yaralanmalar %45, Kendi başına kaza yapıp yaralanma oranı %96, başka araçla çarpışarak yapılan kazalarda yaralanma oranı %98.
- Yaralanmaların %50 si bacak, diz, kalça, ayak bileği ve ayak bölgesinde meydana gelmektedir.
- “Crash bar” denilen koruyucular etkili değildir. Bu tur motosikletlerde ayakta-bilekte yaralanma azalmakla birlikte diz ve kalça yaralanmaları artmaktadır.
- Koruyucu giysiler, çizme, eldiven, ceket, pantolon vb. giyilmesi kayda değer şekilde sürtünmelerden oluşan yaralanmaları azaltmakta. Bu kuşam düşük hızlarda yaralanmalı tamamen önlemekle birlikte yüksek hızda ağır darbeleri önlemede başarılı değildir.
- Kazaların %13 ünde kafadan (önden başka araca – cisme) çarpma sonucu kasık bölgesi yaralanmaları görülmüştür.
- Kazalarda yaralanmaların ciddiyeti kullanılan alkol, hız ve motosikletin büyüklüğü ile doğru orantılı olarak artmaktadır.
- Kazaların %73’ünde motosiklet sürücülerinin göz koruyucu herhangi bir önlem almamış olduğu görülmüştür. Bu hata kazadan görüşü etkilemekte ve kazadan korunma manevralarında çok kıymetli saniyelerin kaybolmasına yol açmaktadır.
- Kazaya karışan sürücülerin sadece %40’ının kask giydiği tespit edilmiştir.
- Motosiklet eğitimi almamış, ehliyetsiz, eğitimsiz şahısların özellikle yazın ve kısa yolculuklarda kask takmadıkları görülmüştür.
- En ölümcül kaza şekillerinde yaralanmalar bas ve/veya göğüs bölgesinde görülmektedir.
- Kafadan yaralanmaların azaltılmasında tek kritik faktör kask kullanımıdır. Standartlara uygun kask kullanımı son derece verimli bulunmuştur.
- Kask kullanımı kritik trafik seslerini azaltmıyor, görüsü kesmiyor, yorgunluğa sebep olmuyor, dikkat kaybına sebep olmuyor ve kaza oluşumunda herhangi bir etki yaratmıyor.
- FMVSS 218 (ABD Kalite Standardı) standardındaki kasklar yüksek düzeyde koruma sağlamaktadır.
- Kasklı sürücüler ve yolcularında son derece düşük bas ve boyun yaralanmaları görülmüştür.
- Tam kapalı kasklar korunmayı önemli miktarda arttırmakta, yüz ve çene yaralanmalarını dikkate değer miktarda azaltmaktadır.
- Kask giyilmesi dolayışı ile herhangi bir yaralanma ya da hasar gözlenmemiştir, bilakis muhtemel ciddi hasarlar daha küçük yaralanmalarla sonuçlanmaktadır.
- Gözlenen kazaların %60’ında sürücülerin kask kullanmadığı görülmüştür. Bu sürücülerin %26’sı rahat edemedikleri için, %53’ü herhangi bir kaza ile karşılaşma ihtimalini akıllarına bile getirmedikleri için kask giymediklerini belirtmişlerdir.
- Bu raporda gözlenen araçların trafik kayıtları kaza mahallinde edinilen bilgilerle düzenlenmiştir. DMV (ABD Trafik Departmanı) kayıtları gerçekle uyuşmamaktadır.
- Herhangi bir sigortası (tam kapsamlı, sağlık, kaza, hayat vb.) olan sürücü sayısı %10’un altında bulunmuştur.
Not: Hurt Raporu internette bir çok yerde paylaşılmış bir belgedir. Biz en eski kaynak olarak gördüğümüz http://donald.hypermart.net/MCWeb/HURT.htm adresinden aldık ve düzenledik. Bu vesile ile Donald Duck olarak anılan Sn. Reşat Arbaş’a teşekkür ediyoruz.
Daha sonraları Avrupa Birliğinde yapılan ikinci bir rapor var: MAIDS Raporu. MAIDS daha yeni olması itibarıyla önemli, ilgili yazı için buraya tıklayabilirsiniz.
Bu yazı Makaleler kategorisinde yayınlanmıştır; kategorinin diğer yazıları için buraya tıklayabilirsiniz.