Kaza ilk yardımı kanunlara göre bizlerin işi değildir, hatta yasaktır. Belgeli eğitimi olmayan vatandaşların (daha çok açmak gerekirse tıp diploması, ilk yardım eğitimi, CPR eğitimi gibi konularda devletin tanıdığı belgelere sahip olan kişilerin haricinde) yaralılara müdahale etme hakları yoktur. Fakat yine de yapılabilecekleri dikkatinize sunuyoruz.
Vatandaş olarak bize düşen görev ilgili yerleri (polis, ambulans gibi) haberdar ederek çevre güvenliğini almaktır. İlk başta saçma gibi görünen bu önlem, ülkemizdeki kurtarma faaliyetlerinin bilinçsizce yapılmasını önlemeye yönelik sağlıklı bir harekettir. İyi niyet fakat bilinçsizlik ile yaralıya zarar vermeniz çok ama çok kolaydır.
Peki, kaza sonrasında ne yapılır?
- Çevre ve yol güvenliğini sağlayınız (birinci adım bu olmalıdır):
- Yeterince geriye (arkadan gelen araçları uyarmak için) uyarı koymak (bu birisi de olabilir)
- Motosikleti güvenli uzaklığa almak (yanma, sızıntı vb tehlikeler açısından)
- Yetkili mercileri haberdar ediniz (ambülans, polis)*.
- Kazazedeyi mümkünse kıpırdatmayınız.
Ayakta ise, oturtunuz, yada yatırınız. İç kanamayı bilemezsiniz, beyin sarsıntısını bilemezsiniz, çoğu zaman ufak kırılmaları da elbise altında kalacağından görmeniz mümkün olmayacaktır.
Hele hele yerde savrulmuş halde yol ortasında falan iseler SAKIN ama SAKIN kıpırdamasına sebep olmayınız. - Kazazedelere bilgi veriniz, vücutlarına bakmalarını (burası önemli) engelleyiniz; gerekirse üzerinizdeki bir şeyi çıkarıp yaralarını örtünüz (bu mikrop kapmalarını engellemede de yardımcı olacaktır). Vereceğiniz bilgiler:
- “İyisin, hayati tehliken yok (yalan söyleyebilirsiniz, hatta söyleyin), ambülans birazdan gelecek”
- “Kıpırdamamaya çalış” (bunu söylemeden önce elinizi başının, omuzlarıın yakınlarında tutun, zira genelde bu cümlenizle davranıp kalkmaya çalışırlar. Nazikçe dokunun, temas sözlerden daha etkili bir şekilde işe yaramaktadır), fakat zorla yatırmayın, hareketini güç kullanarak engellemeyin.
- Tıbbi bilgilerini sorun (bu cevaplarla gelen tıbbi ekibe çok yardımcı olacak ve zaman kazandıracaksınız):
- “Ağrıyan, sızlayan, bir yerin var mı?”
- “İlaç kullanıyor musun, alerjin var mı?”
- “Hastalığın var mı?”
- “Kan gurubun ne?”
- “Ezberinden verebileceğin telefon numarası var mı? Telefonunda ise izin ver ben çıkartayım cebinden”
- Kesinlikle ama kesinlikle kalp masajı yapmayınız! Ağır yaralanmalarda (şok gibi durumlarda) uzman doktorlar bile, stetoskopla bile; kalbin çalıştığını zor duyarlar. Oysa çalışan kalbe masaj, kalbi kesin durdurmak demektir…
ben ilk yardım eğitimi aldığımda kural yukarıdaki gibiydi ama şimdilerde kalp masajını (artık) tavsiye ediyorlar. Yine de dokunma ve müdahale hakkımız olmadığını unutmayalım.
Yardım gelmeyecek bir yerdeysek?
Eğer dağ başındaysanız yapılacaklar farklıdır fakat o tür müdahaleleri uygulamalı olarak vermekte çok büyük fayda vardır. Dil kilitlenmesi, boğaz delerek nefes yolu açılması, açık yarayı sabitlemek, turnike uygulamaları gibi işleri anlatmak zor iştir. Akılda kalıcılık açısından uygulamalı olması bu sebeple daha doğru olacaktır.
Ana kuralı bir kez daha tekrarlayalım: “Önce zarar vermemeyi düşün”
Kaza ilk yardımı için en önemli konulardan birisi ambülansa doğru adres ve tarif vermektir.
Uyanık olun; sizin yön sıkışık/kilitli ise ters istikametten, yolun karşı tarafından gelmelerini söyleyebilirsiniz.
Çevreden birisini görevlendirin, trafiğin akışını sağlasın; kazaya bakmak için yavaşlayanlar, duranlar trafiği kilitlerler, bu ambülansın gelmesini engeller; bu yüzden trafiğin akmasını sağlamak önemlidir.
Bir çok ilde ambülans erişim süreleri çok iyi durumdadır. Ambülans gelene kadar beklemek, yaralıya dokunmamak en iyisidir.
Vatandaşlar olarak bizim yaralıya dokunma, müdahelede bulunma hakkımız yok. Dahası bu suç.
Yapılması gereken: 1- çevre güvenliğini almak ve 2- ambülansa haber vermektir.
Yapamazsınız. Yetkiniz yok üstelik suç. Çevre emniyetini arayın ve ambülans çağırın.
Kızılay’ın bu konudaki bilgilendirmelerini burada bulabilirsiniz.
Bu yazı Motosiklet İlk Yardım, Püf Noktası ve Yıldızlı Yazılar, En Önemli Konular kategorilerinde yayınlanmıştır.