Zincirimiz düzenli olarak kontrol ediyor muyuz? Ayarına özen gösteriyor muyuz? Zincir bakımını nasıl yapıyoruz? Sadece bakımlarda yağlamak yetmez. Peki motosiklet zinciri ömrünün ortalama 20.000 km. civarı olduğunu biliyor muyuz? Bakımsız, yaşlı zincir sadece kendini eskitmez ön ve arka zincir dişlilerini de yorar, bitirir. İyi durumda olmayan zincir koparsa yaralar hatta öldürür, kaza yaptırır.
O-Ring X-Ring zincir çeliktir, hem de sertleştirilmiş çelik. Koptuğunda şansınız varsa yere vurur, size değmeden uzaklaşır. Ama ön dişliye sarılırsa motoru mahveder, bloğu kırar. Arka tekere dolanırsa kilitler, takla attırır.
Zincire hak ettiği özeni göstermeli ve kontrolünü, temizliğini ve gerektiğinde yenilemesini ihmal etmemeliyiz.
O-Ring ve X-Ring Nedir?
Motosikletlerde (yaygın olarak) kullanılan zincirler iki türdür: O-Ring zincir ve X-Ring zincirler.Bu isimlendirmeler bakla içindeki keçe şekillerinden gelir.
“O” ya da “X” hangi şekilde olursa olsun: Keçelerin görevi yağ kanallarını kapayarak yağın sızmasını engellemek; yağı içeride tutmaktır.
O-Ring ve X-Ring Ne İşe Yarar?
Zincir çelikten oluşur ve hareket ettikçe sürtünmeden dolayı ısınır ve aşınır. Keçelerin işlevi, yağı metal üzerinde tutarak sürtünmeden kaynaklanan ısıyı azaltmaktır. Bu sayede de zincirin daha iyi çalışır, daha az enerji çalar ve daha uzun ömürlü olur.
O-Ring zincirler O şekilli keçelere sahiptirler, isimlerini oradan alırlar. X-Ring, W-Ring, Z-Ring gibi isimler de aynı şekilde keçe türlerinden alırlar. Farklı şekilli keçelerin olma ve icat sebebi, zincir işlevine ve tasarımına göre farklı şekillerde yağ tutmayı sağlamasıdır.
Yukarıda O-Ring ve X-Ring’in kesitleri görülmekte. X daha az yer tutar ve yağın daha fazla yer kaplamasını sağlar. Peki bu bir avantaj mıdır derseniz iş orada karışıyor 🙂
Açıkçası O-Ring yeterince iyi. X-Ring daha az güç kaybı yaşattığı için öne çıksa da iki tür zincir arasında bizim için anlamlı olacak bir güç farkı yok. Buna karşılık O-Ring daha uzun ömürlü olmasıyla öne çıkıyor.
Özetlemek gerekirse O-Ring pistte bir RR’ın canını çıkaracak şekilde sürmediğimiz sürece bizim için yeterince iyi.
Sözün özü zincir ömrü için hayati önem taşıyan O-Ring keçelerin korunması büyük önem arz eder.
Motosiklet zincir ayarı germe işi (gerginliğini ayarlamak) doğrudan zincir ömrüne etki eder. Özellikle ilk maddeyi az kişi bilir fakat sağlıklı zincir için siz üzerindeyken doğru ayara kavuşacağını unutmayın.
Motosiklet zincir ayarı nasıl yapılır?
Doğrusu, üreticinin verdiği ölçüdür.
Hatırlatma: Üreticinin verdiği esneme-gerginlik ayarına erişmek için interneti kullanabilirsiniz
Zincir gergi ayarlama işini, sürücüsü üzerindeyken oluşan çöküşe göre yapın. Zira sürücü motosiklete oturunca arka amortisör çöker ve zinciri bir miktar gerer.
Sıklıkla artçı ile sürüş yapılıyorsa bir miktar daha pay bırakın.
Doğru boşluk değeri bazı motosikletlerin zincir koruma parçasının üzerindeki etikette yazar. Sizinkinde yoksa kullanıcı kitabında illa vardır. O da elinizde yoksa; kabaca iki santim olarak ayarlayın (büyük cc. motosikletlerde).
Zincirin üst kısmı gergin, alt kısmı bol olmalıdır. Üst kısmında sarkma olan zincir ayarsızdır.
Bol zincir atlama yapar, fazla bol olduğunu atlamasından anlayabilirsiniz.
Motosiklet zincir ayarı germe aşaması
Zincir gerginlik ayarı bu iş için konan somunlarla yapılır (her iki taraftan).
Merkezden kaçık (egzantrik) ayar
Teker sonunda her iki taraftan kontrol
Ayrıca zincirin de bir ömrü olduğunu unutmayınız (modellere ve üreticilere göre değişebilse de genelde 20bin km. denir). Bir süre sonra zincir kullanım ömrünü tamamlayarak genişleyecek (uzayacak) ve artık ayar için yer kalmayacaktır.
Böyle zamanlarda baklava çıkartma gibi teknikler doğru değildir. Ömrü bitmiş bir malzemeyi parça çıkararak daha sağlam hale getiremezsiniz, bunu unutmayın.
Zincir temizliği yaparken baklavaları gözle kontrol etmeyi de unutmayın. Çatlak, parçası kopmuş baklavalar varsa o zinciri hemen değiştirin.
Eski zincir aynı zamanda çarkın da eskidiğini, aşındığını söyler aslında; bu nedenle zincirle birlikte çarklara da bakın. Çarkın dişlileri incelmemiş, yıpranmamış ve aşınmamış olmalıdır.
İdeal, kolay bulunabilir zincir temizleme maddesi hakkında Altay Adil Güngör yazdı:
Arkadaşlar bugün motorun genel temizliğini yaptım. Asıl amacım zincir temizliğiydi. Zinciri temizlemeyeli nerdeyse 400 km. olmuştu.
Ben zincir temizliğini balata spreyi ile temizleyip zincir kuruduktan sonra yağlamasını yapıyordum. Ama bunun yanlış olduğunu öğrendim ve bugün en doğru tercih olan gazyağı ile temizlik işlemini gerçekleştirmeye karar verdim.
Öğle saatlerinde İzmir Karşıyaka da gaz yağı araştırmaya başladım. Dolaştığım benzin istasyonlarında tahmin edeceğiniz gibi bulamadım. Hırdavatçılara baktım orda da yok. Aklıma zibro bayisi geldi. Yıllar öncesinde zibro soba kullanıyordum ve özel gazı burada satılıyordu.
Girne bulvarındaki zibro satıcısına girdim ve gazyağı varmı diye sordum. Var dediler. Özel ithal gelen 5 lt lik ambalajında 35 tl fiyata satıldığını belirtiler. Bana biraz pahallı geldi ve doğruca motosiklet mağazasına gidip zincir temizleme spreyi sordum. Wurth ve adını hatırlamadığım 400 ml bir marka daha gösterdiler. Her ikisininde fiyatı 30 tl olduğunu öğrendim. Bu spreyler ile anca 1 kez zinciri temizleyebilirdim ve doğruca zibro bayisine geri dönüp 5 lt si 35 tl den gazyağını aldım. Birde yeni boya fırcası ile geri döndüm.
Motorun dış temizliği bittikten sonra sıra geldi zincir temizliğine.
Önce gazyağını 5 lt lik bidondan sprey püskürtme yapan kullanılmaya pet camsil şişesine 250 ml kadar koydum. Sonra zinciri sprey ile püskürterek iyice yıkadım. Zincir gazyağını yedikten sonra fırca ile tek tek temizledim. Sonra yine sprey ile yıkama işlemi yaptım. Bu sprey olayı o kadar etkili ki direk zincirin içine basınçla işliyor ve çok az kullanılıyor.
Kurulama
Lafı uzatmayayım yıkama işlemi sonrasında tüy bırakmayan bir bez ile iyice kuruladım ve 25 dk sonra yağlama işlemini gerçekleştirdim. Sonuç resimlerde görüldüğü gibi. Zibro gazyağı karosen içerikli. Yani bir numaralı zincir temizleme maddesi. Bunun dışında tüm temizlik işlemi bittikten sonra her iki jant ve motorun diğer yüzeylerini gazyağı ile temizledim.
Tüm bu işlemler için kullanılan gazyağı yaklaşık 200 ml dir. Yani 5 lt lik 1 bidon ile 25 zincir temizliği yapılması mümkün.
Zincir temizliği birçok forumda tartışılan bir konu. Ama gazyağı ile temizliğin yapılması herkesin ortak buluştuğu bir nokta. Ama gazyağını bulmak problem. Ben bu soruna böyle bir çözüm ürettim ve sonucu da beklediğimden iyi oldu. Piyasada satılan zincir temizleme spreyleri çok pahallı. Bu ucuz alternatifi sizler ile paylaşmak istedim.
Sevgi ve saygılarımı göndererek tekerlerinizin her zaman düz basmasını dilerim.
Zincir temizleme ve yağlama, temizlik ve bakım doğrudan zincir ömrünü etkiler. Zincirin ömrünü yağlı olup olmaması belirler. Yağ varsa sağlıklı çalışır, yağ az ise hızlı aşınır. Zincir açıkta çalışan bir parça olduğu için kir, toz, çamur yağı üzerine toplayıp işlevini yapmasını engeller ve sürtünmeyi arttırır.
Zincir bakımı üç aşamalıdır
Kesinlikle ve kesinlikle motor çalışırken işlem yapmayınız. Parmaklarınızı koparabilirsiniz (bu bir şaka değildir).
Temizlik
Zincir yağlama
Zincir ayarlama (gergi) ve bakım
Zincirinizi ideal şartlarda; yani asfalt, toprak, toz, yağmur görmeden sürüş yaptığınızda beş yüz km. aralıklarla yağlamanız yeterli olacaktır (kabaca iki depo diyelim).
Çoğu üretici her 500 km’de zincirinizi yağlayın diye uyarır. Ancak buna uymak ne derece doğrudur tartışmaya açıktır. Çünkü zincir kirlenmesi kullanım koşullarına göre değişen bir yapıdadır. Cross, enduro gibi doğa şartlarında ilerleyen, tozla, çamurla bir arada olan motosikletler çok daha kısa sürede zincir kirletirken, racing, cruiser ve touring tarzı motorlar asfalt ağırlıklı gittikleri için çok daha uzun km’lerde zincir bakımına ihtiyaç duyarlar.
Yine de bazen erimiş asfalt, yağmur, toprak, toz gibi zincirdeki yağı sıyıracak şartlarda sürüş yapmak zorunda kalırız. Bu gibi durumlarda özellikle her yağıştan sonra zincirinizi yağlayınız.
Motosiklet zinciri temizliği
Zincirimizi nasıl temizlemeliyiz?
Öncelikle motosikletimizi temizlik için hazır konuma getirmeliyiz. Orta ayaklığı olan motosikletlerin zincir temizliği çok kolay yapılabilmektedir. Orta ayaklık olmayan motorlarda arka sehpayı kullanın ve motosiklet dik konumda arka tekerler boşa alınarak temizlik yapın.
DİKKAT: Bazı sürücüler daha kolay olur diye orta sehpaya aldıkları motosikletlerini çalıştırarak zinciri çevirirler ve temizleyip yağlamaya kalkarlar. Birçok kişinin bu uygulama sırasında ciddi şekilde yaralandığını belirtmek isterim. Her zaman motor kapalı haldeyken bakımı yapınız.
Motosiklet zinciri temizliği türleri
Temizlik spreyi kullanarak temizlik Temizliği kolayca yapmanızı sağlar.
Zinciri sökerek gaz ile temizlik
Fırçalamak Zincire zarar vermeyecek yumuşaklıkta bir fırça kullanılmalıdır.
Size önerim sprey ile temizlik çünkü en kolayı bu. Fakat belirli aralıklarla fırça ile temizlemek her parçanın gözle kontrolünü de sağlayacağından tavsiyedir. Çünkü zamanla, bazı baklavalar esner, aşınır; gözle kontrol bu baklavaları, motosiklet zincirindeki yıpranmaları fark etmek için en iyi yoldur.
Motosiklet zinciri: Fırçayla temizlik
zincir temizlik fırçası
Temizlik için boya fırçası veya diş fırçası, küçük bir kap, bez parçası, 1 lt. kadar gaz yağı veya zincir temizliği için özel üretilmiş spreye ihtiyacımız var.
Gaz yağına batırdığınız fırça ile zincir ve dişlisini iyice temizliyoruz. Gaz yağının en önemli özelliği en katı yağlı kirleri bile kolayca temizlerken içerdiği yağ ile zinciri de yağlamasıdır. İşlem sırasında fırçayı bol bol ve sık sık gaz yağına batırıyoruz. Tabiri caizse foşur foşur bir işlem olacak bu.
Zincir ve çarkları gözle temiz olduğunu gördüğümüz ana kadar temizliyoruz; amacımız üzerindeki kiri-pası almak. Zincir temizlendikten sonra iki tur daha devam ederek, ön zincir dişlisinin de gaz yağına iyice bulanmasını ve temizlenmesini sağlıyoruz.
Çarklar ve zincir artık temiz. Bez ile zincir ve dişliyi siliyor, gaz yağının fazlasını alıyoruz. Jant ve lastiğe özel önem verin; gaz yağı sonuçta yağdır ve lastik üzerinde yağ ile sürüş olmaz… Eğer en sonda motosikleti yıkayacaksanız bezle fazlasını almadan bırakabilirsiniz. Fakat bu durumda da temizlik sonrasında kontrol etmek gerekir.
Uyarılar
> Basınçlı su ile zincir temizliği yapılmaz. Basınç iç tarafa işleyerek yağı sıyırır ve su ile doldurur. Bu, sonrasında yapılacak yağlamayı da engeller. > Yıkama sırasında deterjanlı suyun zincire gelmemesine dikkat edin. > Gaz yağı arka fren diskine sıçramamalıdır. Bu durumda sabunlu su ile diski temizleyin, deterjan yerine sabun daha iyidir.
Peki zinciri nasıl yağlayacağız?
Zincir yağlama motorunuzu sehpaya alarak, zincirin alttaki kısmına üstten, tercihen öndeki çarka yakın bir noktadan ve: “arka lastiği geriye çevirerek sıkmanızdır.”
Buradaki mantık, yağı ön çarka en yakın noktadan ve zincirin altından sıkıyorken, arka lastiği geriye çevirerek, fazla yağı ön çarka aktarmak, ön çarkın dişlilerinin yüzeyini de yağ aktarma noktası olarak kullanarak zincirin çark ile temas eden ve yük binen taraflarına yağ iletmektir. Aynı şekilde zincir geriye doğru ilerlerken arka çarka gelecek ve aynı yağ aktarma işlemini arka çarkta da yapacaktır.
E bazı motorlarda ön çarka ulaşamıyoruz? O halde zincirinin alt kısmından arka çarka yaklaşabildiğiniz kadar yaklaşın. Bu durumda da aynı mantıkla:
arka çarkın üst kısmıyla zincirin altının birleştiği noktaya,
fazla (foşur foşur olmadan) yakın bir noktadan ve:
arka lastiği geriye çevirerek yağlama yapmak gerekir.
Böylece yağ dönme sırasında merkez kaç kuvvet ile dış tarafa doğru ilerler ve zincirin her kısmına ulaşır.
Zinciri yoldan geldikten hemen sonra sıcak haldeyken yağlamak çok daha etkili sonuç vermektedir. Sıcaklık ile akışkanlığı artan yağ çok daha iyi zincire işler.
Bazı motorlarda sehpa yoktur; bu motorlarda ayaklığı açarak bir arkadaşınız yardımıyla motoru ayaklığın üzerinde yatırarak aynı işlemi yapabilirsiniz.
Yağı ön yüzden değil zincirin içinden, baklavaların çarkla birleştiği yere doğru sıkınız
Buradaki amaç baklavaların birleşim yerlerinde, iki baklava ucu arasındaki yumuşak plastiklerin yağlanmasıdır. Zincirin sadece size bakan yerine yağ sıkmak pek işe yaramaz.
Zincir yağlama bitince fazla yağı kağıt havlu ya da bezle zinciri silerek alın. Bize lazım olan baklavaların içindeki yağdır. Dışarıdaki yağın zincire bir faydası yoktur.
Ayrıca bunlara dikkat edin
Yere bir şey serin, yağın fazlası yere akacaktır çünkü.
Bir karton, gazete vs ile zincirin arkasını kapayın ki yağ zincirden sonra o basınçla içerilere ya da arka lastiğe bulaşmasın.
Zincir temizliğini ya zincir temizliği için özel üretilmiş ürünler, ya da gazyağı ile yapınız; başka bir ürün ile (WD40, balata spreyi vs.) yapmayınız. Uygun olmayan kimyasal maddeler zincirlerin arasındaki halkaları bozacaktır.
Her iki depoda (yaklaşık beş yüz km’de) bir yağlama,
dört – beş depoda bir temizlik;
ama yoğun yağmurda ya da çamurda ya da tozda yapılan her sürüş sonrası bir kısa yağlama genel kuraldır.
Motosiklet zincirleri üzerindeki yağı sıyırmadan yapılmalıdır. Başka bir deyişle temizliği yine yağlı bir sıvı ile yapmalısınız.
WD40 kullanmayın (temizlik için belki ama yağlama için yetersizdir).
Balata temizleme spreyi kullanmayın.
Benzin, mazot, tiner gibi çözücü maddeler kullanmayın.
İçinde yağ ve kir çözücüleri bulunan, yağlama özelliği olmayan ürünlerin kullanımı keçelere zarar verir.
Bu tür maddeler keçelerin (ring’lerin) yapısını bozar, yırtılmalarına sebep olur; Yeni sıkacağınız yağı da bozar ve çözer, işlevini yapmasını engeller.
Bazı tamirciler aşırı sünmüş (uzamış) zincirleri biraz daha kullanmak için aradan bakla çıkartmayı önerirler. Böyle bir uygulama sonrası hayatınız tehlikeye girer. Bunun yanında ön – arka zincir dişlisinin de aşınmasını arttırır. Kesinlikle böyle bir işlem yaptırmayınız.
Bunu anlamanın birkaç değişik yolu vardır.
Zincir sünme payına bakın. Artık zincirin gerdirme ayarı sonlara yaklaşmışsa zincirin değişme zamanı gelmiştir.
Zincir sesi. Yağlasanız dahi zincir şakırtıları geliyorsa zincir yatakları oldukça aşınmıştır. (Zinciri söküp iki ucundan tutup dışa ve içe doğru yapılan çekme-itme hareketleriyle boşluk durumu rahatlıkla kontrol edilebilir.).
O-ring’lerin gözle kontrolü. Kopmuş, zedelenmiş, boşluk yapmış ise zincirin değişmesi gereklidir.
Zincir bakla kontrolü. Baklalarda çatlama, deformasyon görünüyorsa mutlaka değiştirilmelidir.
Ani yüklenmelerden kaçının. Sert debriyaj bırakmak, lastik yakmaya çalışmak, tek tekere kalkma gibi zincire ani yüklenmelerden kaçının.
Bakım periyodunu sıklaştırın. Her uzun gezi sonrası zincirinizi en azından yağlayın.
Kaliteli, standartlara uygun zincir yağlarını tercih edin.
Zincir ayarlarınızı kontrol edin, gerekiyorsa ayarlayın/ayarlatın.
Eskimiş bir zincir dişlisine takılan yeni zincir kısa sürede zarar görecektir. Bu sebeple kullanım ömrünü doldurmuş zincir dişlisini mutlaka değiştirin. Böylece zincir’in ömrünü uzatmış olursunuz.
Ön zincir dişlisi ve arka zincir dişlisi hiza kontrolünü mutlaka yapın. Özellikle arka teker sökülüp takıldıktan sonra bu kontrolü yapmanızda fayda var. Farklı bir hizada çalışma sonucu zincir açı yapacak, hem ses artacak hemde zincirinizde düzensiz ve hızlı bir aşınmaya yol açacaktır.
