Motosiklete aksesuar takmak istiyoruz ama elektrik sorunu yaşayabileceğimizi biliyor muyuz?
Motosikletimize; elcik ısıtmaydı, LED far idi, müzik sistemi vs. derken bir çok şey eklemek istiyoruz. Peki hiç düşündük mü, bir zararı var mı? Buyurunuz birlikte bakalım.
Öncelikle elektrik motorda nasıl üretiliyor ona bakalım.
Sağ tarafta gördüğümüz elektriğin üretildiği alan stator olarak biliniyor ama sıklıkla strator ya da statör denir. İçinde dönen bir mıknatıs bulunur ve etraftaki sargılar dönüşle birlikte elektrik üretir.
Üretilen elektrik dönüş hızına bağlıdır, bu nedenle devir arttıkça üretilen güç artar. İşte bu yüzden üretilen elektrik, konjektör denen dengeleyici parçaya gider ve fazlası kırpılarak sisteme (aküye) aktarılır.
Motosiklet tasarlanırken üzerinde elektrik kullanacak ne varsa hesaplanır ve strator ihtiyacı karşılayacak kadar güçlü seçilir tabii ki. Fakat sonuçta sistemin (motorunuzun) üretebileceği, besleyebildiği belirli bir güç vardır.
Havuz problemi gibi düşünün. Havuz akünüz, strator üstteki musluk, kullanımınız ise alttaki musluk. Ateşleme, beyin, farlar birer musluk olarak havuzu boşaltırken strator yukarıdan doldurur. Ama siz aşağıya elcik ısıtma, sis farı gibi ilave iki büyük musluk açarsanız, yukarıdaki musluk yetmemeye başlar.
Peki ne olur? Başlar havuz boşalmaya değil mi? İşte buna akünün bitmesi diyoruz 🙂 Çünkü havuzdan çektiğimiz kadarını dolduramıyor stator. İşte buna dikkat etmek lazım çünkü bu sadece boşalmayı değil, sistemin zorlanmasına da sebep oluyor. Başka bir deyişle elektrik sistemini zorluyor ve yoruyor.
“Sistemin üretebildiği bir güç var. Fazlasını isterseniz sorun illaki çıkar. Akünüz, konjektörünüz ilk gidecek olanlar.
Elektrik yükünü hesaplamak
Motosiklete aksesuar takmak zarar verecek mi görmek için basit bir toplama hesabı yapmak gereklidir. Evet tüm sistemler çekeceği yüke göre, artı bir miktarda ilave ile ulaşılacak değere göre tasarlanır. Şimdi siz mevcuda, daha güçlü bir far takacaksanız, işte o ek yük demek (hele hele zenon far, elcik ısıtma pek bir ek yük yaratır bilesiniz). Artı sis farı, artı amfili müzik sistemi? O zaman ya hesap ya da takıp ölçüm yapmak gerekir.
Ölçüm ise şöyle yapılır, toplam tüketim için her şey açılır (sis farı, halojen lamba, elcik ısıtma vs.) ölçülür, üretimi karşılıyorsa devam, fazlaysa para biriktirmeye başlasanız iyi olur
Lambalarda dikkat, çektiği güce bakın. “Actual power:15W” diyorsa, o çektiği güçtür, yani yüküdür. Sistemde 15W yer varsa sorun yok (çoğu zaman daha yüksek bir değer, mesela 125W. İşte o dediği aydınlatma gücünün ampul cinsinden eşdeğeri, yani eskilerin deyişiyle 125 mumluk ampül kadar ışık veriyor diyor).”
Peki elektrik sistemini aşırı yüklersek (yani kaldırabileceğinden fazla şey bağlarsak) ne olur?
“Sistem talebe cevap verebilmek için zorlanmaya başlar. Bu; çoğu zaman kendini ısınma ile belli eder ama her zaman kolay değildir anlaşılması. Sonrasında ise akü, konjektör, bobin; hepsi yıpranmaya başlar ve en zayıf hangisi ise orası bozulur.”
“Peki bu stratör, stator, statör dediğimiz parça pahalı mı?” derseniz, N11 sayfası burada. Şayet konjektör fiyatlarını merak ediyorsanız, o da burada.
Bu yazı Püf Noktası ve Tamir & Bakım kategorilerinde yayımlanmıştır.