Motosiklet debriyajı

Motosiklet debriyajı, motorun çekiş tekeriyle bağlantısını kuran ya da ayıran parçadır. Motosiklette debriyaj çekiş gücünü arka tekere iletir veya kesme işlevini yerine getirir.

Motosiklet debriyajını aklınızda canlandırmak için şöyle düşünün:

• Motorun çıkışında yuvarlak bir plaka,
• Vites* kutusunun başında bir yuvarlak plaka daha var
• Debriyaj kolu çekik iken plakalar ayrı, hareket vites kutusuna iletilmiyor,
• Debriyaj kolu bırakılmışken iki plaka birbirini öpüyor ve hareket vites kutusuna ulaşıp vites dişlilerini hareket ettiriyor.

* Vites, Fransızca “hız, sürat” demek. Beş vitesli demek: “Beş hızlı” demek yani. Aynen vitesli bisiklet gibi bir mantığı var, üretilen gücü değişik oranlarda çarklarla arka tekere ulaştırıyor. Bu yüzden beş oranlı vites kutusu da denir.

Kısacası debriyaja: “ayraç” diyebiliriz 🙂 Motosiklet debriyajı, motosiklet motorunun gücünü arka tekerlekten ayıran ya da birleştiren kısımdır.

Debriyaj sistemlerinde* günümüzde yaygın olan hidrolik sistem kullanılıyor. Bunun amacı ise kolu yumuşatmak, daha az güç harcamak. Dolayısıyla kolu çektiğinizde hidrolik sistem çalışıyor ve plakaları ayırıyor.

Sistem, Fransızca ve “bileşke” demek. Bir işi yapmak üzere bir araya gelmiş-getirilmiş bütün anlamına geliyor.

Debriyaj balatası

İki plakanın biri dönerken öbürüne tam örtüşüp yapışması aşamasında yumuşak bir geçiş için de balata kullanılıyor; debriyaj balatası diyoruz buna. Motosiklet debriyajı dediğimiz şey aslında birden çok plakadan oluşuyor.

Debriyaj balatası bir sarf malzemesidir. Kullandıkça aşınır yani zamanla incelir, en sonunda da tükenir ve değişmesi gerekir. Hatta bu yüzden debriyaj ayar vidası var kolda. İnceldikçe ayar yapıp iki plaka arasındaki doğru boşluğu yakalıyoruz.

Aşınınca sürtünen yüzey, alan azalır. Bu aşınma belirli bir aşamayı geçince: debriyaj kaçırmaya başlar. Bu plakalarının aşınması daha artarsa, ilerlerse “sıyırma” dediğimiz durum oluşur. Debriyaj sistemi artık “birleştiremez” yani motorun gücünü arka tekere iletemez hale gelmiştir.

Debriyaj plakaları çelik ve fiber plakalardan oluşur

Kaçırmanın birden fazla sebebi olabilir. Debriyaj kolu çektiğinde araç gitmeye çalışıyor ama bunu kesinlikle yapamıyorsa: “Debriyaj kaçırıyor.” deriz. Bunun sebebi:

• Sorun hidrolik merkezindedir:
  • Conta (o-ring, o şekilli keçe) hidrolik sıvısını kaçırdığı için, koldaki hareket tam olarak iletilemez,
  • Bu sebeple tam güç uygulamaz,
  • Yeterli güç olmadığı için debriyaj ayırmaz,
  • Vites kutusu dönmeye başlar ve motosiklet hareket eder.

Debriyaj sistemi kaçırıyor mu, evet fakat sebebi debriyaj balatası değil, hidrolik bölümü işini tam yapmıyor, büyük ihtimalle de hidrolik merkezinde sorun var.

Önemli notlar

• Hidrolik sıvısı da sarf malzemesidir.
  Yani debriyaj hidroliği zamanla özelliğini yitirir, belirli aralıklarla değiş(tiril)mesi lazımdır.
• Debriyaj telini kontrol etmeyi unutmayın. Debriyaj teli metaldir ve zaman içinde yıpranır. Özellikle kol çıkışında çoklu kablo zamanla kopar. En son bir gün debriyajı çeker, kabloyu koparır, yolda kalırsınız 🙂
• Sağlam teli de yağlamayı ihmal etmeyin. Kolu yumuşatır, telin ömrünü uzatır.

Debriyaj balatasının ömrü ne kadar?

Zor bir soru çünkü debriyaj balatasının ömrü kullanıcıyla çok alakalı. Bazı sürücü tork kullanarak vites değişimi yaparlar ki bu debriyajın ömrünü çok uzatır ama ileri düzey bir tekniktir.

Normalde arıza tespitine en basit yerden, en ucuz çözümden başlanır, masraflı ve karmaşık olan adımlara doğru basamak basmak çıkmak doğru yaklaşımdır.

Bu yazı Tamir Bakım kategorisindedir, diğer yazılar için buraya tıklayınız.